چربی قهوه ای در بدن چیست؟ (بررسی مزایا و معایب)

آیا می‌دانید که چرا نوزادان از سرما نمی‌لرزند؟!

چربی قهوه ای یا BAT، نوع خاصی از چربی است که با افت دمای بدن فعال می‌شود و همانند یک بخاری داخلی عمل می‌کند. نوزادان با چربی قهوه ای زیادی پشت تیغۀ شانۀ خود به دنیا می‌آیند و بدن آن‌ها با این روش، گرما تولید می‌کند. جالب است بدانید که خرس‌ها نیز در خواب زمستانی خود، از این چربی برای گرم ماندن استفاده می‌کنند.

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت بدنی می‌تواند هورمون‌های سازندۀ چربی قهوه ای را فعال کند. اما آیا می‌توان از خواص کالری‌سوزی این چربی برای کاهش وزن استفاده کرد؟ 

چربی قهوه ای چیست؟

چربی قهوه ای، میتوکندری بسیار بیشتری نسبت به چربی سفید دارد و می‌تواند از چربی‌های معمولی به عنوان سوخت استفاده کند. این میتوکندری‌ها به عنوان موتورهای چربی‌های قهوه ای شناخته می‌شوند و برای تولید گرما، کالری می‌سوزانند.

هنگامی که دمای بدن پایین می‌آید، هورمونی به نام نور اپی‌نفرین (norepinephrine) تولید می‌شود. چربی قهوه ای دارای گیرنده‌‌هایی برای این هورمون است و در صورت دریافت آن، به میتوکندری‌های خود سیگنال می‌دهد تا فرآیند تولید انرژی را شروع کنند. این پروسه با ایجاد گرما به شما کمک می‌کند تا دمای بدن خود را حفظ کنید.

وظیفه چربی سفید و قهوه‌ای در بدن

به طور کلی، بدن انسان دارای 2 نوع چربی اصلی است:

1. سفید (WAT)
2. قهوه‌ای (BAT)

هنگامی که کالری اضافی دریافت می‌کنید، چربی سفید ایجاد می‌شود. این چربی کالری‌های اضافی را ذخیره می‌کند تا در مواقعی که از غذا خوردن انرژی کافی دریافت نمی‌کنید، از آن استفاده کند..

در مقابل، چربی قهوه‌ای می‌تواند از چربی سفید به عنوان سوخت استفاده کند و کالری بسوزاند. این نوع چربی به عنوان یک درمان احتمالی برای اضافه وزن و برخی از سندروم‌های متابولیک، مورد توجه محققان زیادی قرار دارد.

متأسفانه با افزایش سن، بیشتر چربی قهوه ای بدن از دست می‌رود. بزرگسالان دارای مقادیر بسیاری کمی از این نوع چربی در گردن، استخوان ترقوه، کلیه‌ها و نخاع خود هستند. همچنین به طور معمول زنان و افراد لاغر، چربی قهوه ای بیشتری نسبت به مردان و افراد دارای اضافه وزن دارند.

تفاوت چربی سفید و چربی قهوه‌ ای

بیشتر حجم چربی بدن شما، نوع سفید است که معمولاً در ران‌ها، باسن و شکم وجود دارد. توجه داشته باشید که مقادیر بیش از اندازۀ چربی سفید در شکم، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت نوع 2 را افزایش خواهد داد. BAT و WAT، از ترکیبات مختلفی ساخته شده‌اند:

• BAT: میتوکندری
• WAT: اسیدهای چرب

میتوکندری، سرشار از آهن است. این موضوع باعث می‌شود تا این نوع چربی، رنگی قهوه ای داشته باشد. میتوکندری‌های BAT، مواد مغذی را دریافت کرده و برای تولید انرژی، تجزیه می‌کنند. چربی قهوه ای، انرژی بیشتری را در فضایی کوچک‌تر ذخیره می‌کند.

رابطه چربی قهوه ای در لاغری و کاهش وزن

دانشمندان در تلاشند که ببینند آیا می‌توان از BAT برای درمان چاقی استفاده کرد یا نه. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که این نوع چربی، آمینواسیدهای خاصی همانند لوسین، ایزولوسین و والین را از خون شما فیلتر می‌کند.

این آمینواسیدها، از غذاهایی مانند تخم مرغ، گوشت، ماهی، مرغ، شیر و همچنین برخی مکمل‌های عضله‌ساز دریافت می‌شوند. اگرچه مقادیر طبیعی آن‌ها برای بدن مفید است، وجود بیش از اندازه‌شان می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. بنابراین هرچه چربی قهوه‌ای کمتری داشته باشید، کمتر می‌توانید مقادیر اضافی این آمینواسیدها را فیلتر کنید و بیشتر در معرض ابتلا به چاقی قرار می‌گیرید.

فواید چربی قهوه ای بدن

امروزه چربی قهوه ای و مزایای آن برای بدن، یکی از موضوعات مورد علاقۀ محققان است.

1. پیشگیری و درمان بیماری دیابت

مطالعات متفاوت نشان داده‌اند که BAT می‌تواند با سوزاندن کالری، به کنترل قند خون و بهبود سطح انسولین کمک کند و ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

2. افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن

متابولیسم، یکی از مهم‌ترین واکنش‌های شیمیایی بدن است که مواد مغذی دریافتی را به قند، چربی و آمینواسیدها تجزیه و از آن‌ها برای تأمین انرژی بدن استفاده می‌‌کند. BAT با تجزیۀ گلوکز و مولکول‌های چربی، سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد.

3. کمک به کاهش وزن بدن

همانطور که گفتیم، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که خواص کالری‌سوزی چربی BAT می‌تواند به کاهش وزن شما کمک کند؛ با این حال، لازم است تا مطالعات بیشتری در این خصوص انجام شود. دانشمندان امیدارند که بتوانند با استفاده از خواص این چربی، داروهایی برای کاهش وزن تولید کنند.

چگونه چربی قهوه ای را جایگزین چربی سفید کنیم؟

با فراهم کردن شرایط مناسب، می‌توان چربی سفید بدن را به BAT تبدیل کرد. برخی از داروها مانند تیازولیدین دیونز (TZDs) می‌توانند در این پروسه مؤثر باشند. این دارو به کنترل مقاومت بدن به انسولین، کمک می‌کند و می‌تواند باعث تجمع چربی‌های قهوه ای شود.

با این وجود، این دارو تنها برای افراد مبتلا به دیابت تجویز می‌شود و در دسترس دیگران نیست. تیازولیدین دیونز همچنین عوارضی جانبی مثل افزایش وزن و احتباس مایعات خواهد داشت. با این اوصاف، نمی‌توان استفاده از آن را به عنوان راه حل مناسبی برای افزایش BAT در نظر گرفت. خوشبختانه روش‌های جایگزین زیادی برای این امر وجود دارد:

پایین آوردن دمای بدن

با پایین آوردن دمای بدن خود، می‌توانید چربی قهوه ای بیشتری جذب کنید. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که تنها 2 ساعت قرار گرفتن در دمای 19 درجۀ سانتی‌گراد در روز، می‌تواند برای تبدیل WAT به BAT قابل جذب کافی باشد. برای خنک‌سازی بدن خود، می‌توانید دوش آب سرد، حمام یخ، پیاده‌روی در هوای سرد و مواردی از این قبیل را امتحان کنید.

ورزش کردن

دانشمندان با انجام تحقیقاتی روی موش‌ها، نشان دادند که پروتئینی به نام آیریزین (irisin) می‌تواند چربی سفید را به BAT تبدیل کند. به علاوه، یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که افراد کم‌تحرک، آیریزین کمتری نسبت به ورزشکاران تولید می‌کنند. در واقع انجام تمرینات تناوبی هوازی شدیدتر، سطوح آیریزین بدن را افزایش می‌دهد.

پزشکان توصیه می‌کنند تا برای حفظ سلامت قلب و کنترل وزن خود، ورزش کنید. می‌توانید حدود 20 دقیقه در روز یک فعالیت متوسط مانند پیاده‌روی داشته باشید و 11 دقیقه را به فعالیت‌های شدیدتری مانند دویدن اختصاص دهید. اگرچه هنوز نقش ورزش در ایجاد چربی قهوه‌ای بیشتر اثبات نشده است، همچنان مزایای زیادی برای سلامتی دارد.

رژیم غذایی صحیح

هرچه رژیم غذایی متعادل‌تری داشته باشید، چربی قهوه‌ ای بیشتری تولید می‌کنید و سالم‌تر می‌مانید. همچنین برخی از ترکیبات مغذی می‌توانند در بهبود فعالیت‌های چربی‌های قهوه‌ای مفید باشند:

• کپسایسین (موجود در فلفل تند)
• کاتچین (موجود در چای سبز)
• اسیدهای اورسولیک (موجود در پوست سیب)

اگرچه تأثیر این فنل‌ها بر افزایش چربی‌های قهوه‌ای بدن اثبات نشده است، گنجاندن آن‌ها در یک رژیم غذایی روزانه، خالی از لطف نخواهد بود.

سخن پایانی

در سال‌های گذشته، درک ما از چربی‌های موجود در بدن و خواص آن‌ها، به شدت تغییر کرده است. پیش از هر چیز، فهمیدیم که انواع مختلفی از چربی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به دو دستۀ چربی‌های «خوب» و چربی‌های «بد» دسته‌بندی کرد.

به طور خلاصه، در این مطلب یاد گرفتیم که چربی سفید، انرژی و کالری را ذخیره می‌کند؛ در حالی که چربی قهوه‌ای آن‌ها را می‌سوزاند. اگرچه همچنان تأثیرات این نوع چربی در کاهش وزن اثبات نشده است، می‌توان گفت که داشتن یک رژیم غذایی سالم و روتین ورزشی مناسب، از مهم‌ترین الزاماتی است که هرکس باید در زندگی خود رعایت کند.